GIDA ALERJİLERİ

Gıda Alerjisi: Belirtiler, Mekanizmalar ve Tanı Yöntemleri

Gıda alerjisi, bağışıklık sisteminin belirli besinlere karşı anormal bir yanıt geliştirmesi sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Bu reaksiyonlar IgE antikor aracılı veya IgE’ den bağımsız mekanizmalarla meydana gelebilir. Özellikle son 30 yılda Batı ülkelerinde gıda alerjisi vakalarında belirgin bir artış gözlemlenmiştir.

Peki, gıda alerjisi ile gıda intoleransı arasındaki fark nedir? Gıda intoleransı, bağışıklık sistemini içermeyen reaksiyonları ifade eder; örneğin, laktoz intoleransı bir gıda alerjisi değildir. Gerçek gıda alerjileri ise bağışıklık sisteminin yanlışlıkla zararsız bir proteini tehdit olarak algılamasıyla tetiklenir ve bu durum ciddi sistemik reaksiyonlara yol açabilir.

 En Yaygın Gıda Alerjenleri - Gıda alerjisine neden olan en yaygın besinler şunlardır:

-İnek sütü

- Yumurta

- Fıstık

- Kabuklu deniz ürünleri

- Buğday

- Kuruyemişler

Çocuklarda Gıda Alerjileri 

• Cilt: Kızarıklık, ürtiker, anjiyoödem
• Solunum: Burun tıkanıklığı, hapşırma, dispne, laringeal ödem
• Gastrointestinal: Ağız kaşıntısı, mide bulantısı, kusma, karın ağrısı, ishal
• Kardiyovasküler: Hipotansiyon, bilinç kaybı, aritmi

Gıda alerjisi olan bireylerin %40’ında atopik dermatit görülür. Bu nedenle, alerjenin diyetten çıkarılması semptomları büyük ölçüde düzeltebilir.

Gıda Kaynaklı Gastrointestinal Alerjik Reaksiyonlar

 Özellikle bebeklerde ve küçük çocuklarda sindirim sistemini etkileyen alerjik reaksiyonlar yaygındır. Bunlar arasında:

 1. Besin Proteinine Bağlı Enterokolit Sendromu (FPIES)

Semptomlar: Gıda alımından 1-3 saat sonra başlayan şiddetli kusma, kronik maruziyet durumunda karın şişliği, kanlı ishal, kilo kaybı, anemi gelişebilir.

 En sık tetikleyiciler: İnek sütü, soya bazlı mamalar. 

2. Gıda Proteinine Bağlı Proktokolit

  Semptomlar: Sağlıklı bebeklerde kanlı dışkı ile kendini gösterir.

 Kimlerde yaygın?: Anne sütüyle beslenen bebeklerde daha sık görülür.

3. Gıda Proteinine Bağlı Enteropati

  Semptomlar: Steatore (yağlı dışkı), gelişim geriliği, kilo kaybı.

Gıda Kaynaklı Deri Belirtileri

 1. Atopik Dermatit (Egzama)

  Astım ve alerjik rinit ile bağlantılıdır.

 Orta-şiddetli egzaması olan çocukların %30’unda gıda alerjisi bulunur.

2. Akut Ürtiker ve Anjiyoödem 

 En yaygın alerjik belirtilerden biridir.

 Hızlı başlar, en sık tetikleyiciler: Yumurta, süt, fıstık, susam, kivi.

3. Perioral Dermatit

  Diş macunu, sakız, ruj veya ilaçlardan kaynaklanabilir.

 Genellikle kendiliğinden iyileşir.

4-Gıda Kaynaklı Solunum Belirtileri

  İzole solunum alerjileri nadirdir.

 IgE aracılı gıda alerjilerinde %25 oranında hırıltılı solunum gözlenir.

 Astımlı hastaların sadece %10’u gıdayla tetiklenen solunum reaksiyonu yaşar.

Gıda Alerjisinin Tanısı Nasıl Konur?

 Tanı koyarken yalnızca hasta öyküsü yeterli değildir. Kesin tanı için çeşitli testler yapılır:

✔ Deri Prick Testi (SPT): Hızlıdır, ancak pozitif sonuçların %60’ı semptomatik alerjiyi göstermez.

✔ Kantitatif IgE Testleri: Spesifik IgE düzeylerinin ölçülmesi tanıda yardımcıdır.

✔ Eliminasyon ve Oral Yükleme Testleri: Belirli gıdalar diyetten çıkarılarak ve ardından kontrollü şekilde yeniden verilerek değerlendirilir.

Altın Standart: Oral Yükleme Testi 

Gıda alerjisinin kesin tanısında en güvenilir yöntem çift kör, plasebo kontrollü yükleme testidir.

-Test öncesi hazırlık:

- Şüpheli gıdalar 7-14 gün boyunca diyetten çıkarılmalı

- Antihistaminik ve bronkodilatör ilaçlar kesilmeli

- Negatif test sonrası: Açık test ile teyit edilmelidir.

Sonuç

 Gıda alerjileri, bağışıklık sisteminin karmaşık tepkileriyle ortaya çıkan ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen bir durumdur. Erken teşhis ve doğru yönetim, hastaların yaşam kalitesini önemli ölçüde iyileştirir. Özellikle risk grubundaki bireylerde doğru tanı testlerinin yapılması ve uygun eliminasyon diyetlerinin uygulanması hayati önem taşır.

Kaynak: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29489188/