Post Covid 19 Sendromu
Post Covid 19 Sendromu
Post Covid-19 sendromu Covid enfeksiyonu geçirdikten 3 ay sonra en az 2 ay şikayetlerin olması ve bu şikayetlerin başka alternatif tanıyla açıklanamamasıdır. Post- COVİD-19 sendromunda (Uzamış Covid) neler görülebiliyor son araştırmalar bize neyi gösteriyor birlikte bakalım. İlk inceleyeceğimiz makale Brezilya’dan, Eylül ayında yayınlanan (PMID: 36058345) Post Covid-19 Sendromu Kardiyovasküler Bulgular çalışmasında Dr. Suzana ve arkadaşları 100 vakayı geriye yönelik incelediklerinde en sık şu bulguları görmüşler; göğüs ağrısı (%66), çarpıntı (%59), eforla nefes darlığı (%56), presenkop (%41), yorgunluk (%30), nefes darlığı (%20) ve alt ekstremite ödemi (%14).
Kolombiya Üniversitesinden Dr. Amar ve arkadaşları da Covid-19 enfeksiyonun uzun dönem komplikasyonlarını incelemişler (PMID: 34817268). COVID-19 enfeksiyonu için olası bir takım potansiyel geç komplikasyonları gösterilmiştir; bunlar arasında akciğer sertleşmesi (fibroz), Damar tıkanıklıkları (Venöz tromboembolizm (VTE), arteriyel trombozlar, kardiyak tromboz), İnflamasyon, inme, beyin sisi, dermatolojik komplikasyonlar ve genel duygu durum bozuklukları yer alır.
Hücrelere, özellikle epitel bariyerini stabilize eden tip II alveolar epitel hücrelerine doğrudan viral giriş(Ace-2 vasıtasıyla) hücre ölümüne yol açar. Ortaya çıkan yaygın alveolar hasar ve sitokinler, nihayetinde fibrozise yol açan fibroblastları toplayan lenfositleri, makrofajları ve nötrofilleri toplar. Akciğer dokusunda (parankimin) doğrudan hasara ek olarak, akciğer damarlarında hasar da tarif edilmiştir. Erken otopsi çalışmaları, akciğer küçük damarlarda mikrotrombinin (küçük trombüs) varlığını gösterilmiş. Vücuttaki ACE 2 resptörlerin bir çok dokuda bulunması ve bir dizi bağışıklık tepkisi Covid-19’un uzamış komplikasyonları için altta yatan mekanizmalar olarak yatmaktadır. Şimdi hangi organlarda hangi sorunlar çıkıyor onları tek tek inceleyelim
Organ- Sistem | Şikayetler |
Akciğer ve Solunum Sistemi | Nefes darlığı %22-59 Solunum fonksiyon testlerinde anormallik %25 Oksijene bağımlılık %6,6 Orta-ağır şiddetli pnömoni ile atlatanların %81’nde 3 ay sonraki akciğer tomografilerinde hala anormallikler vardı. |
Kardiyo-vasküler | Göğüs ağrısı %21 Postural taşikardi sendromu, Miyokardit %2,3 EKG değişikliği%55 |
Hematolojik Sistem
| Trombüs olayları enfeksiyonun çoğu zaman 2-4 hafta sonra ortaya çıkmış. Pıhtılaşmayı önleyici doz açısından orta doz antikoagülasyon tedavisinin düşük doza üstünlüğü gösterilememiş olmakla birlikte kanama açısından riskleri artmıştır. Taburculuk sonrası pıhtı riski genel olarak %0,48 ile%19 arasında değişmektedir |
Nöropsikiyatrik: | Akut enfeksiyondan 2 ay sonra hastalarda yorgunluk, kas zayıflığı, uyku güçlükleri, miyalji ve baş ağrısı dahil olmak üzere devam eden nörolojik bulgular bildirmiştir. Hastaların %23 anksiyete / Depresyon %28 Posttravmatik stres bozukluğu %40 uykusuzluk bulunmuş. Koku ve tat kaybı, diğer viral enfeksiyonlara kıyasla benzersiz olan SARS-CoV-2 enfeksiyonunun bir özelliği olmuştur. 2 aylık uzun süreli takipte hastaların %11 ila %13.1'inde devam eden tat ve koku kabı bulundu. |
Dermatolojik
| Makülopapüler ekzantem (morbilliform) %36,1 Papülo veziküler döküntü %34,7 Ürtiker %9.7 Ağrılı kırmızı akral mor papüller %15.3 Saç dökülmesi %20 |
Endokrin:
| Diyabetik ketasidoz ve diyabet regülasyonun bozulması |
Kas-İskelet: | Miyalji ve artritler |
Genitoüriner sistem
| Erkek ve kadın horman bozuklukları ve testis ilthaplanması şüpheleri mevcut ama yeterli kanıt yok. Covid enfeksiyonu geçirenlerin akut dönemde %35’nde anormal böbrek fonksiyonlarında bozulma 6 ay sonrasında %13 ünde yeni başlayan anormal böbrek fonksiyonları değerleri gösterilmiş. |
Mide Bağırsak Sistemi: | %6 ishal, kusma, karın ağrısı ve iştahsızlık |
Post Covid enfeksiyonundan sonra neler yapılmalı, hangi yöntemler uygulamalı bunları sonraki postlarda değineceğiz.