İnvaziv olmayan Sigara Bırakma Yöntemleri (Biorezonans,TMS, Auriküloterapi, TDS)  sırasında Sigara Bırakma Zorlukları Ölçeği. 

Sigara, kronik hastalıklar ve erken ölüm riskini artıran ciddi bir faktördür. 2020’de küresel sigara içme oranı erkeklerde %32,6, kadınlarda %6,5 olarak bildirilmiştir. Birçok ülkede sigara tüketimi azalırken, bazı bölgelerde, özellikle gençler ve kadınlar arasında artmaktadır. Çoğu sigara içicisi bırakmak istese de, bu süreç genellikle zorlayıcıdır ve birden fazla deneme gerektirir. Mevcut tedavi yöntemleri destek sağlasa da, uzun vadeli başarı oranları %25-30 civarındadır. Bu nedenle, bireye özel bilimsel yaklaşımlar ve sürdürülebilir destek mekanizmaları kritik önem taşımaktadır.

Sigara bırakma sürecinde birçok farklı yöntem kullanılmaktadır. Son yıllarda, transkraniyal doğru akım stimülasyonu (tDCS), tekrarlayan transkraniyal manyetik stimülasyon (rTMS), biyorezonans ve auriküloterapi gibi invaziv olmayan teknikler dikkat çekmektedir. tDCS, beyni elektriksel olarak uyararak davranış ve algıyı etkileyebilirken, rTMS manyetik alanlar kullanarak beyin aktivitesini düzenler. Araştırmalar, rTMS’nin sigara bırakmada umut vadettiğini gösterse de, daha kapsamlı çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.

Biorezonans terapisi, vücudun elektromanyetik frekanslarını analiz ederek nikotin bağımlılığına yönelik destek sağlayabilir. Bu yöntemin temelinde, nikotin gibi maddelerin belirli frekanslara sahip olduğu ve bu frekansların düzenlenerek bağımlılığın azaltılabileceği prensibi yer alır. Auriküloterapi ise kulaktaki belirli noktaları uyararak sigara bırakmaya yardımcı olur. Geleneksel akupunkturdan farklı olarak, ağrısız bir şekilde düşük seviyeli elektrik akımı ile uygulanır.

Sigarayı bırakmaya çalışan kişiler çeşitli zorluklarla karşılaşabilir. Araştırmalar, çekilme belirtileri, bağımlılık, stres yönetimi, bırakma konusunda şüpheler, kilo alma kaygısı ve destek eksikliği gibi faktörlerin sigara bırakmayı zorlaştırdığını göstermektedir.

Bırakma sürecinde sinirlilik, kaygı ve yoğun sigara isteği gibi çekilme belirtileri sık görülür ve süreci zorlaştırabilir. Sigara, birçok kişi için bir stres yönetim aracı olduğundan, bırakma girişimleri sırasında stres seviyeleri artabilir ve bu da geri dönme riskini yükseltebilir. Daha önce başarısız denemeler yaşamış kişilerde bırakma konusundaki güven eksikliği, motivasyonu olumsuz etkileyebilir. 

Özellikle kadınlar arasında yaygın olan kilo alma korkusu, sigarayı bırakmaktan caydıran önemli bir faktördür. Ayrıca, sağlık profesyonellerinden veya sosyal çevreden yeterli destek alınamaması, sigara bırakma sürecini daha da zorlaştırabilir. Oysa ki, başarılı bir bırakma süreci genellikle güçlü bir destek sistemi gerektirir. Bu nedenle, hem fiziksel hem de psikolojik engelleri aşmaya yönelik bireysel stratejiler geliştirmek kritik önem taşımaktadır.

Sizinle detaylarını paylaşacağım bu çalışma İran’ın 3 büyük şehrinde yukarıdaki yöntemleri kullanılara sigara bırakma yardımı alan 400 kişi ile yapıldı. 

Sigarayı Bırakmanın Zorlukları Ölçeği

 Sigarayı bırakma sürecinde karşılaşılan bireysel ve çevresel engelleri değerlendirmek amacıyla Thomas ve arkadaşları tarafından 2016 yılında geliştirilen bir ölçek bulunmaktadır. Bu ölçek, sigara bırakmayı zorlaştıran iki temel boyutu ele alır:

   •       İç faktörler: Çekilme semptomları, bırakma sırasındaki duygusal durumlar ve psikolojik zorluklar gibi kişisel etkenleri kapsar (9 madde).

   •       Dış faktörler: Bırakmaya yönelik destek eksikliği, bırakmanın maliyeti, yan etki korkusu ve sigarayı bırakma konusundaki genel endişeler gibi çevresel faktörleri değerlendirir (12 madde).

 Katılımcılar, ölçek üzerindeki 21 maddeyi 4 puanlık bir sistemle değerlendirir:

1 (Zorluk yok), 2 (Küçük zorluk), 3 (Orta zorluk) ve 4 (Büyük zorluk). Yüksek puanlar, sigarayı bırakmanın daha büyük bir mücadele olduğunu gösterir. Yapılan analizlerde, ölçeğin güvenilirliği iç faktörler için 0,86, dış faktörler için ise 0,82 Cronbach alfa katsayısı ile yüksek bir güvenilirlik sergilemiştir.

Bu tür bilimsel ölçekler, sigara bırakma sürecini anlamada ve kişiye özel destek planları oluşturmada önemli bir araçtır.

Çalışmaya katılanların yaş ortalaması 39,66 ± 9,50 yıl olup, yaş aralığı 18-65 olarak belirlenmiştir. Katılımcıların çoğunluğunu erkekler (%75,5) oluştururken, %80,5’i evli ve %68,7’si lisans mezunu idi. Ekonomik açıdan bakıldığında, %60’tan fazlasının giderleri gelirlerini aşmaktaydı.

Katılımcılar, son bir yılda günde ortalama 28,52 sigara içmiş (SD: 23,61, aralık: 0-100) ve ortalama 22,14 yıl boyunca günlük sigara içme alışkanlığına sahipti (SD: 9,49, aralık: 4-54). Çalışmaya katılan 400 kişi arasından 329’u (%82,3), invaziv olmayan uyarım teknolojilerinin uygulanmasının ardından sigarayı başarıyla bıraktı. Bu oran, alternatif bırakma yöntemlerinin etkinliği açısından umut verici bir sonuç sunmaktadır.

İçerik analizi sonucunda, sigarayı bırakma sürecindeki zorluklarla ilgili 6 ana tema belirlenmiştir.  

1: Yan Etkilerden korkma %71.5 :

Katılımcılar, sigara bırakma sürecinde kullanılan rTMS ve tDCS gibi tekniklerin yan etkileri konusunda endişe duyduklarını ifade etmişlerdir. Özellikle ilk seanslarda hafif baş ağrıları ve uyarım bölgesinde rahatsızlık yaşandığı bildirilmiştir. Bu etkilerin bırakma süreci boyunca devam edebileceği veya şiddetlenebileceği korkusu, katılımcılar için önemli bir zorluk oluşturmuştur. Bilimsel literatür tarandığında da özellikle sigara bırakma tedavilerinden olan farmakoterapi seçeneklerinden vareniklin ve bupropion içinde ilaç yan etkilerinden korkma başlıca nedenlerden sayılır. 

2: Sigara Bırakamama Korkusu %60.5: Başarısızlık Kaygısı:

Katılımcılar, sigarayı bırakmada başarısız olma korkusunu önemli bir engel olarak görmüşlerdir. Özellikle daha önceki başarısız bırakma girişimleri, bu endişeyi artırmıştır. Sigarayı bırakmanın zor bir süreç olduğuna inanan bireyler, başarıya ulaşma konusundaki şüpheleri nedeniyle umutsuzluk hissi yaşayabilmektedir. Bu durum, motivasyonu olumsuz etkileyerek bırakma sürecini daha da zorlaştırmaktadır. 

Önceki başarısız bırakma girişimleri, bireylerde olumsuz duygular ve zihinsel kalıpların oluşmasına neden olabilir. Bu durum, sigarayı bırakma yeteneği konusunda şüphe ve özgüven kaybına yol açarak süreci daha da zorlaştırabilir. Araştırmalar, özgüven eksikliği ve olumsuz düşünce kalıplarının sigara bırakma başarısını önemli ölçüde azalttığını göstermektedir. Tekrarlanan başarısızlıklar, stres ve umutsuzluğu artırarak bireyin yeni bir bırakma denemesi yapma isteğini düşürebilir. Bu nedenle, sigarayı bırakmaya çalışan bireylerin psikolojik destek alması, başarı oranlarını artırmada kritik bir rol oynayabilir.

3: Sigara olmadan kendimi kaybolmuş hissediyorum %32,2: Sigarayı Kaybetme Hissi

Katılımcılar, sigarayı bırakmanın değerli bir şeyi kaybetmek gibi hissettirdiğini belirtmiştir. Sigara, onların yaşamında önemli bir yer tutan bir alışkanlık veya başa çıkma aracı olabilirdi. Bu nedenle, sigaradan vazgeçmek kişisel bir kayıp hissi yaratmış ve bırakma sürecini duygusal olarak zorlaştırmıştır. Araştırmalar, sigaraya karşı derin bir duygusal bağ olduğunu ve bazı kişiler için sigaranın sadece bir alışkanlık değil, kimliklerinin bir parçası haline geldiğini göstermektedir. Sigara, stres yönetimi ve sosyal etkileşim için bir araç olarak kullanılabilir ve bırakma süreci, bir dosttan ayrılma hissi yaratabilir. Bu duygusal bağlılık, bırakmayı zorlaştırırken, sigara yerine alternatif stres yönetim teknikleri ve sosyal destek mekanizmaları geliştirmek süreci kolaylaştırabilir.

4-İhtiyacım olursa gelecekte sigara bırakacağıma olan inancım ve nüksetme korkusu %30,2 

Katılımcılar, sigarayı bıraktıktan sonra belirli ortam ve durumlarda yeniden başlama korkusu yaşadıklarını ifade etmişlerdir. Özellikle tetikleyici faktörlerle karşılaştıklarında sigaraya geri dönme riski, bırakma sürecindeki en büyük endişelerden biri olmuştur. Sigara içenlerin “İstediğim zaman bırakabilirim” inancı, bırakma sürecine başlamayı geciktirebilir ve motivasyonu azaltabilir. Araştırmalar, bu düşüncenin sigara bırakmanın önünde ciddi bir engel oluşturduğunu göstermektedir. Bu yanılgı, bireylerin bırakma sürecinin zorluklarını ve gerektirdiği sürekli çabayı tam olarak anlamamalarından kaynaklanabilir.

5- Sigara Bırakma ilaçların maliyeti %19 

Sigara bırakmada teknoloji tabanlı yöntemlerin yüksek maliyeti, katılımcılar için önemli bir engel oluşturmuştur. Bu tür uygulamaların finansal yükü, bazı bireylerin bu modern yöntemleri tercih etmesini zorlaştırabilir. Özellikle uzun vadede maliyetin sürdürülebilirliği konusundaki endişeler, bırakma sürecine yönelik motivasyonu olumsuz etkileyebilir. 

• 6- Yoksunluk Belirtileri ve Sigara Bırakma Süreci %11.2
•  

• Sigarayı bırakırken karşılaşılan en büyük zorluklardan biri yoksunluk belirtileridir. Sinirlilik, uyku sorunları, kaygı ve huzursuzluk gibi semptomlar, sigara içme isteğini artırarak bırakma sürecini zorlaştırabilir. Ancak katılımcıların çoğu, bu belirtilerin genellikle kısa süreli olduğunu ve bırakmanın ilk günlerinde yoğunlaştığını belirtmiştir.

  Nikotin bağımlılığı, dopamin seviyelerindeki değişiklikler nedeniyle fizyolojik ve psikolojik belirtilere yol açabilir. Bu süreç, bireylerin yaşam kalitesini ve günlük işleyişini etkileyebilir ve nüksetme riskini artırabilir. Stres, çevresel faktörler ve alışkanlıklar sigara içme isteğini tetikleyebilir.

  Bu nedenle, uygun destek ve etkili stratejiler geliştirmek, yoksunluk belirtilerini yönetmede kritik öneme sahiptir. Teknoloji tabanlı yöntemlerin, bu belirtilerin şiddetini ve süresini azaltmada yardımcı olabileceği düşünülmektedir.

Tablo telifi için https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11683994/table/T2/

Kaynak: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11683994/

Şimdi Sizde aşağıdaki anket sorularını okuyarak hangisinin sizin için geçerli olduğuna bakın. Sigara bırakma tedavinizde yol gösterici olacaktır 

Sigarayı Bırakma Zorluk Ölçeği

1. Sigarayı bırakmaya çalıştığımda yoksunluk belirtileri (örneğin depresyon, anksiyete, huzursuzluk, sinirlilik, uykusuzluk, istek vb.) yaşarım.

2. Sigara olmadan kendimi kaybolmuş hissediyorum.

3. Sigaraya bağımlı olduğumu düşünüyorum.

4. Sigarayı bırakmaya çalıştığımda öfke veya üzüntü gibi güçlü duygular veya hisler yaşarım.

5. Sigarayı bırakmaya çalışırken stresli bir şey yaşadığımda sigara içme isteğim artar.

6. Sigarayı bıraktıktan sonra bir daha asla sigara içemeyeceğimi düşünmek beni rahatsız eder.

7. Sigarayı bırakmaya çalışırken sıkılmaya başlarım.

8. Bana sigara içmeyi hatırlatan şeyler veya insanlar gördüğümde sigara içme isteğim artar.

9. Sigaraya kolay erişimim olduğunda bırakma sürecim zorlaşır.

10. Sigarayı bırakmama yardımcı olacak birini bulmada zorluk çekerim.

11. Sağlık profesyonellerinin sigarayı bırakma konusunda destek veya teşvik eksikliği yaşadığımı hissederim.

12. Nikotin replasman tedavisi gibi sigarayı bırakma ilaçlarının maliyeti benim için engelleyicidir.

13. Sigarayı bırakma ilaçlarının yan etkilerinden korkuyorum.

14. Sigarayı bırakmak için aileden veya arkadaşlardan teşvik veya yardım eksikliği hissediyorum.

15. Sigarayı bırakırsam kilo alma korkusu yaşıyorum.

16. Aile üyelerim veya arkadaşlarımın beni sigara içmeye teşvik etmesi bırakma sürecimi zorlaştırır.

17. Sigarayı bırakamama korkusu yaşıyorum.

18. Sigarayı bırakmak için kullanılan ilaçların işe yaramayacağına inanıyorum.

19. Sigarayı bırakmanın sosyal ilişkileri bozabileceği korkusunu taşıyorum.

20. İhtiyacım olursa gelecekte sigarayı bırakabileceğime olan inancım var.

21. Esrar, alkol vb. gibi diğer maddelerin kullanımı sigarayı bırakmamı zorlaştırıyor.

Yazıyı okuduğunuz için teşekkürler. Sorularınız olursa lütfen bildiriniz.